8
wrz

Bywa, że pomimo orzeczenia rozwodu małżonkowie w trakcie postępowania rozwodowego jak również przynajmniej w jakiś czas po wydaniu wyroku, z uwagi na sytuację materialną, życiową wciąż muszą ze sobą mieszkać. Ustawodawca przewidując taka sytuację zobowiązał sąd do orzekania z urzędu o sposobie korzystania przez nich z mieszkania. Obowiązek taki zachodzi w sytuacji gdy nie doszło do:

1. eksmisji jednego z małżonków
2. orzeczenia o podziale wspólnego mieszkania
3. orzeczenia na zgodny wniosek stron o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Sąd rozstrzyga o korzystaniu z każdego mieszkania które pozostaje do dyspozycji małżonków, niezależnie od tego, jakie mają do niego prawo – a więc bez względu na to czy zamieszkują w nim jako właściciele, czy na podstawie spółdzielczego prawa do lokalu, czy nawet umowy najmu, podnajmu czy użyczenia. Warunkiem jest tu faktyczne zamieszkiwanie w mieszkaniu w chwili orzekania rozwodu.

Obowiązek orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania powstaje również niezależnie od tego kto posiada tytuł prawny do mieszkania, a więc czy mają go obydwoje małżonkowie czy tylko jedno z nich. Sąd nie będzie natomiast orzekał o sposobie korzystania z mieszkania do którego prawa nie ma żadne z małżonków gdy np. małżonkowie zamieszkują u innych osób (np. teściów).

Strony oczywiście mogą się porozumieć między sobą co do sposobu korzystania z mieszkania, ale sąd nie jest tym porozumieniem związany i powinien orzec w tym zakresie jeśli jedno z małżonków kwestionuje porozumienie lub jeśli uzna, że sposób korzystania z mieszkania przez nich ustalony jest niewłaściwy, niesprawiedliwy z uwagi na interes dzieci i małżonka pod władzą rodzicielską i opieką którego dzieci pozostają.

Samo orzeczenie przez sąd o sposobie korzystania z mieszkania wspólnego polega zazwyczaj na fizycznym rozdzieleniu między małżonków konkretnych pomieszczeń w mieszkaniu z uwzględnieniem części wspólnych takich jak kuchnia, łazienka, toaleta. Sąd konkretyzuje które pomieszczenia są do wyłącznego korzystania przez każdego z małżonków, a które pozostają we wspólnym używaniu. Prócz tego sąd, jeśli będzie miał uzasadnione przesłanki do tego żeby uznać, że jeden z małżonków może nie stosować się do wskazanych ustaleń, może w wyroku wskazać nakazy i zakazy  które ochronią drugiego małżonka.

A co w sytuacji gdy w mieszkaniu zamieszkują osoby trzecie?

1. Jeśli osoby te zajmują odrębną od małżonków część mieszkania, sąd przy ustalaniu zasad korzystania z mieszkania nie bierze pod uwagę tych osób ani powierzchni mieszkania w ramach której te osoby żyją.
2. Natomiast jeśli tymi innymi osobami są członkowie rodzin małżonków to osoby te sąd bierze pod uwagę uwzględniając je w części mieszkania przypadającej temu małżonkowi z którym pozostają faktycznie w stosunkach rodzinnych i gospodarczych.

I na koniec jeszcze kilka ważnych zasad dotyczących kwestii mieszkaniowych rozwodzących się małżonków:

1. Jeśli sąd w sentencji wyroku zamieścił wzmiankę o nieorzekaniu o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania (mimo, że jest to jego obowiązek), strony nie składają wniosku o uzupełnienie wyroku tylko wnoszą apelację. Od takiej apelacji pobiera się opłatę stałą w wysokości 100 zł.
2. Wniosek o sposobie korzystania z mieszkania nie podlega dodatkowej opłacie ponieważ sąd zajmuje się tą kwestią z urzędu. Dlatego też jest on objęty opłatą od sprawy o rozwód.
3. Jeśli po wydaniu wyroku rozwodowego nastąpi zmiana sytuacji, sąd właściwy z uwagi na miejsce położenia mieszkania w trybie nieprocesowym może zmienić zawarte w wyroku rozwodowym orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania.

Zobacz też: Eksmisja małżonka w wyroku rozwodowym